Anıtın adı:

Kilitbahir Kalesi

Şehir:

Kilitbahir köyündedir, Kilitbahir - Eceabat, Çanakkale, Türkiye

İnşa tarihi:

H. 867 / M. 1463

Dönem / Hanedan:

Erken Osmanlı Dönemi

Bani(ler):

Sultan II. Mehmed (H. 855-886 / M. 1451-1481).

Tanıtım:

Osmanlı sultanı II. Mehmed'in çanakkale Boğazı'nı kontrol altında tutmak amacıyla, boğazın en dar yerine, Kale-i Sultaniye'nin karşısına inşa ettirdiği ikinci kaledir. Konumu nedeniyle, “Kilidü'l-Bahr”, yani “denizin kilidi” adı verilen kale, planı bakımından Türk kaleleri içinde özel bir yere sahiptir. Gerisinde kurulan Kilitbahir Köyü, adını bu kaleden almıştır.

Yaklaşık olarak 220m x 120m. boyutlarında dikdörtgen bir alana oturan Kilitbahir Kalesi, iki dış kale, bir iç kale ve iç kalenin ortasındaki kuleden oluşmaktadır. İlk inşaattan, yani Fatih Sultan Mehmed döneminden kalan kuzeydeki dış kale, 4 m yükseklikte surlarla çevrilidir. Surların sahile paralel uzanan bölümü günümüze ulaşamamıştır. önceleri, kuzey ve güneydeki iki açıklıktan girilen dış kalenin çevresinde büyük hendekler bulunduğu ve giriş açıklıklarına hendekler üzerindeki asma köprülerle ulaşıldığı bilinmektedir. Hendekler sonradan doldurulduğu için günümüze ulaşamamıştır.

Güneydeki ikinci dış kale, 948 / 1542 yılında, Kanuni Sultan Süleyman döneminde inşa edilmiştir. Güneydoğu ucunda 21 m. çapında, daire planlı, kubbeyle örtülü anıtsal bir kule yükselmektedir. Kuzeydeki dış kalenin ortasında yer alan iç kale, plan bakımından üç yapraklı bir yoncaya benzemektedir. 7 m. kalınlıkta surlarla çevrelenen iç kale, üç ayrı avlu ve ortadaki yedi katlı kuleden oluşmaktadır. Kendi aralarında birer giriş açıklığıyla ilişkilendirilen avlulardan sadece ikisine dış kaleden girilebilmekte; ortada yer alan 30 m. yükseklikteki yedi katlı kulenin bulunduğu avluya ise dış kaleden ulaşılamamaktadır. Böylece, kaleyi ele geçirmek isteyenlerin kuleye ulaşması güçleştirilmiştir. Ana hatlarıyla bir kalp şeklinde düzenlenmiş olan kulenin, ahşap döşemeli yedi kattan oluştuğu; bu katlara, duvar içine yerleştirilmiş ahşap merdivenlerle çıkıldığı anlaşılmaktadır. Merdivenler ve ahşap döşemeler günümüze ulaşamamıştır.

Kilitbahir Kalesi, düzgün kesme taş, kaba yonu taş ve moloz taşlarla inşa edilmiştir. Mimari özellikleri bakımından ilginç olmasına karşılık, süsleme açısından sade bir yapıdır. İç kale duvarlarının üst kesimlerinde yer alan tuğlayla oluşturulmuş güneş kursları, rozetler ve meander motiflerinden oluşan şeritler başlıca bezeme unsurlarıdır.

Fatih Sultan Mehmed döneminde, çanakkale Boğazı'nı korumak amacıyla inşa edilen Kilitbahir Kalesi, 948 / 1542'de, Kanuni Sultan Süleyman döneminde güneyine eklenen ikinci dış kaleyle genişletilmiştir. 1955-56 ve 1967-68 yıllarında çeşitli onarımlar geçiren kale, günümüzde ziyaret edilebilmektedir.

View Short Description

Stratejik konumu nedeniyle Kilidü'l-Bahr yani Denizin Kilidi adı verilen Kilitbahir Kalesi, çanakkale'deki Kale-i Sultaniye'nin karşısında, Rumeli yakasındadır. İki dış kale, bir iç kale ve iç kalenin ortasındaki kuleden oluşan Kale, özellikle iç kale ve kulesinin plan şeması bakımından dikkat çekicidir. üç yapraklı yoncaya benzeyen iç kale ve kalp şeklinde düzenlenmiş yedi katlı kule, yapıyı diğer Osmanlı kaleleri arasında ayrıcalıklı kılmaktadır.

Tarihlendirme:

Yapının inşa kitabesi yoktur. çeşitli tarihi belgelerden hareketle yapının 866 / 1463'de, Sultan II. Mehmed'in emriyle, Yakup Paşa nezaretinde, çanakkale'deki Kale-i Sultaniye ile birlikte inşa edildiği kabul edilmektedir. Güneyde yer alan ikinci dış kale, güneydoğu ucundaki kulenin giriş açıklığı üzerindeki kitabeye göre 948 / 1542'de Kanuni Sultan Süleyman döneminde inşa edilmiştir.

Seçme Kaynakça:

Ayverdi, E.H., Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri (1451-1481), IV, İstanbul 1974, s. 790-804.

çakmak, Ş., Erken Osmanlı Sanatı, Beyliklerin Mirası, Madrid, 1999, s. 165-167.

Citation:

Şakir Çakmak "Kilitbahir Kalesi" in "Discover Islamic Art", Museum With No Frontiers, 2024. 2024. https://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=monument;ISL;tr;Mon01;20;tr

Hazırlayan: Şakir Çakmak

MWNF Numarası: TR 30

RELATED CONTENT

Related monuments

 Artistic Introduction

 Timeline for this item


On display in

Discover Islamic Art Exhibition(s)

The Ottomans | The Ottoman Capital: Istanbul

Download

As PDF (including images) As Word (text only)