Kur'an Mahfazası
Sultanahmet, İstanbul, Türkiye
Türk ve İslam Eserleri Müzesi
About Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Sultanahmet
Sultan II. Bayezid (H. 886–918 / M. 1481–1512)
H. 911 / M. 1505
Ahmed bin Hasan Kalıb-ı Fani.
3
Ceviz, Abanoz, Fildişi, Kemik-kakma, gömme, mozaik kakma.
Yük: 82 cm. Gen: 56 cm
Osmanlı Dönemi
Kemerli kısa ayaklar üzerine oturan altıgen prizma gövdelidir. Oniki köşeli kasnak üzerinde yükselen sivri piramidal çatılı kapağı vardır.
Ceviz kaplama üzerine fildişi kakma (gömme) tekniğinde işlenmiştir. Yer yer abanoz kullanılmıştır. Kapakta yukarıdan aşağı doğru iki sıra halinde dikey fildişi paftalar ile salbekli şemseye benzer madalyonlar yerleştirilmiştir. Paftalar oyma rumi yaprakları, hatayi motifleri ve kıvrım dallardan oluşan girift bezemeye sahiptir. Kubbe eteği ile kasnağı üzerinde ise yatay olarak yerleştirilmiş fildişi oyma yazı paftaları yer alır. Kazıma tekniğinde, zemin oyularak Sülüs hatlı yazılarda Kur'an ayetlerinden (II: 255 ve LIX: 22-24 ) bölümler yazılıdır. Kapak üzerinde ve kenarındaki paftalarda yine Kur'an ayetlerinden (XLVIII: 28-29, III: 18-19, XXVII: 30) parçalar vardır.
Gövde yan yüzeylerinde etrafı fildişi şeritlerle konturlanmış yatay dikdörtgen panolar vardır Bunların köşelerinde içleri rumi ve palmet motifli fildişi köşebentler yer alır. Bu paftaların ortalarında fildişi oyma sülüs hatla yazılmış Türkçe yazılarda, mahfazanın Sultan II. Bayezid adına yaptırılmış olduğunu ifade eden metin ve H. 911 / M. 1505 tarihi yer almaktadır. Yazıların son satırı altındaki paftada mahfazayı yapan sanatçının imzası Amel-i Ahmed bin Hasan Kalıb-i Fani şeklinde fildişi üzerine oyularak yazılmıştır.
Kaidenin kemer dolgularında yeşil boyalı fildişi (kemik) üzerine mozaik kakma tekniğinde yapılmış süslemeler vardır. Kapak üzerinde üç boğumlu kubbe alemi abanoz ve fildişindendir. Kur'an ve Cüzlerini saklamak amacıyla yapılmış olan mahfazanın içi üç gözlüdür.
Sultan II. Bayezid adına, Ahmed bin Hasan adlı sanatçı tarafından H. 911 / M. 1505 yılında yapılmıştır. Ahşap üzerine fildişi kakma tekniğindeki mahfazanın yüzeylerinin işlenişi ve malzemenin dengeli kullanımı, Osmanlı ahşap sanatının 10. / 16. yüzyıl ilk yarısında görülen üslup özelliklerini yansıtmaktadır.
üzerindeki kitabeye göre H. 911 / M. 1505 yılında yapılmıştır.
Eser, Ayasofya camii haziresinde bulunan Sultan II. Selim (1566-1574) Türbesinden 1926 yılında Müze'ye getirilmiştir.
Anadolu Medeniyetleri Sergisi, III Selçuklu-Osmanlı, İstanbul, 1983, E.19.
çığ, K. “İmzalı Eski çekmece, Cüz ve Hilye-i Saadet Mahfazaları ve Sanatkarları,” Milletlerarası Birinci Türk Sanatları Kongresi, Ankara 1962, s.101-119
Levenson, J.A. Circa 1492. Art in the Age of Exploration, Washington DC, 1991, s.194
ölçer, N. vd, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, İstanbul, 2002. s. 252-253.
Rogers, J. – R.M. Warth, Suleiman the Magnificent, London, 1990.
Gönül Tekeli "Kur'an Mahfazası" in "Discover Islamic Art", Museum With No Frontiers, 2024. https://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=object;ISL;tr;Mus01;21;tr
Hazırlayan: Gönül Tekeli
MWNF Numarası: TR 36
RELATED CONTENT
Related monuments
On display in
Download
As PDF (including images) As Word (text only)