Eserin adı:

Kaftan

Şehir:

Sultanahmet, İstanbul, Türkiye

Müze:

Topkapı Sarayı Müzesi

Eserin yapım tarihi:

H. 10. / M. 16. yüzyılın ikinci yarısı

Usta(lar):

Ön tarafında bir usta kitabesi olarak değerlendirilebilecek “Muhammed” ismi yer almaktadır.

Müze Envanter Numarası:

13/37

Malzeme ve teknik:

İpek, işleme (kemha).

Ebatları:

Yük: 147 cm., Gen: 117 cm

Dönem / Hanedan:

Osmanlı Dönemi

Üretim veya buluntu yeri:

İstanbul, Topkapı Sarayı.

Tanıtım:

Tam boy kaftan olarak isimlendirilen gruba ait bir örnektir. Etek boyunda dekoratif kollukları ve cep yarıkları bulunmaktadır. Yaldızlı metal ipliklerin sarılmasıyla elde edilen ve kemha adı verilen kahverengi ipek kumaştan yapılmıştır. Yuvarlak yakalı ve bağsız kruvaze tarzında dikilen kaftanın bel oyuğu bulunmaktadır. Basenin üzerinden itibaren genişleyen etek bölümüne sahiptir. Nilüfer ve şakayık desenleri ve tüyü andıran yapraklarla süslenen kumaşın en ilgi çekici özelliği tekrarı olmayan çiçek desenlerine sahip olmasıdır. Bu gruba ait kumaşlarda sık karşılaşılan bu durum, söz konusu kumaşların özel olarak dokunduğunu göstermektedir. Osmanlı kumaşları içinde en gösterişli olanlar bu tür kumaşlardır. Kaftanın kesimi de çok özenli ve bilinçlidir. ön taraf ve yan parçalarda desenlerin kesintiye uğramadığı görülmektedir. İç kısımdaki astar, üzerinde paralel çizgiler bulunan kırmızı ipekten dokunmuştur. Kaftanın ön tarafında, köşelerde, aplike kareler üzerinde kufi yazı ile muhtemelen bir saray terzisine ait olan “Muhammed” ismi okunmaktadır. Büyük bir olasılıkla 1561'de öldürülen Şehzade Bayezid için yapıldığı tahmin edilmektedir.

Osmanlı Dönemi saray yaşantısının ayrılmaz bir parçası olan kaftanlar, aynı zamanda saltanatın ve gücün de sembolleridir. Tekrara yer verilmeden dönemin en gözde çiçek desenleri ile süslenmiş kemha kumaştan dikilen bu kaftan, üzerindeki usta kitabesi ile de dönemi için bir belge niteliğindedir.

Tarihlendirme:

Kaftanın tarihlendirilmesi konusunda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. ön tarafında bir usta kitabesi olarak değerlendirilebilecek “Muhammed” ismi yer almaktadır. Bunun da muhtemelen saray terzisi olduğu düşünülmektedir. Bu bilgiden yola çıkılarak kaftanın 1561 yılında öldürülen Şehzade Bayezid'e ait olduğu düşünülmektedir.

Eserin müzeye geliş şekli:

Kaftan, Topkapı Sarayı'nda yaşamış hanedan üyelerinden birine ait olduğundan sarayın kendi malıdır.

Üretim yerinin saptanması:

Kumaşın, Osmanlı İmparatorluğu'nun dünyaca ünlü ipek ve ipek tekstil merkezi olan Bursa'da üretilmiş ve Topkapı Sarayı atölyelerinde dikilmiş olması kuvvetle muhtemeldir.

Seçme Kaynakça:

Denny, W. B., “Ottoman Turkish Textiles”, Textile Museum Journal, 3, 2, 1972, pp. 66-77.

öz, T., Textiles and Velvets, XIV-XVI Centuries, Ankara 1950.

Sözen, M. Topkapı, İstanbul 1998, s.193.

Tezcan, H.- Delibas, S. The Topkap Saray Museum, Costumes, Embroideries and Other Textiles, Translated and edited by Rogers, J. M., New York, Boston 1987. p.48.

Citation:

Harun Ürer "Kaftan" in "Discover Islamic Art", Museum With No Frontiers, 2024. https://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=object;ISL;tr;Mus01_A;32;tr

Hazırlayan: Harun Ürer

MWNF Numarası: TR 59