Fotoğraf: Rüçhan ArıkFotoğraf: Rüçhan ArıkFotoğraf: Rüçhan ArıkFotoğraf: Rüçhan Arık


Anıtın adı:

Kubad Abad Sarayı

Şehir:

Beyşehir, Konya, Türkiye

İnşa tarihi:

H. 633 / M. 1236

Mimar(lar) / usta(lar):

Saadeddin Köpek, Bedreddin Sutaş.

Dönem / Hanedan:

Anadolu Selçuklu

Bani(ler):

I. Alaaddin Keykubad (H. 617-635 / M. 1220-1237)

Tanıtım:

çeşitli yapılardan oluşan saray, Konya ili sınırları içinde, Beyşehir Gölü'nün güneybatı kıyısında, Beyşehir'e bağlı, Gölyaka (Hoyran) beldesinin 3 km kuzeyindedir. Saray kompleksinin kurulduğu kayalık tepe üzerinde, sarayı çevreleyen surların içinde bir prehistorik höyük yer almaktadır

Bugün, toprak üzerinde, küçüklü büyüklü yirmiye yakın bina kalıntısı görülebilmektedir. Sitenin kuzey ucunda Büyük Saray; onun güneyinde Küçük Saray; en güneyde, göl kıyısında kayıkhane ve bunların çevresinde küçük pavyonlar, iç avlu duvarları, yürüyüş rampaları ile işlevleri henüz tam olarak saptanmamış çeşitli yapı kalıntıları, saray kompleksini oluşturmaktadır.

Yaklaşık 50 X 35 m. ölçülerindeki Büyük Saray, kompleksin en büyük yapısıdır ve bir kapalı saray binası, bir avlu ve göle doğru uzanan bir teras olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Duvarları kısmen ayakta kalabilmiş bir başka yapı olan Küçük Saray, plan açısından Büyük Saray ile benzer bir şemaya sahiptir. Her iki yapıda da, ana şema, taht mekanı olan eyvan ile önündeki şeref avlusundan oluşan eksenin iki yanına yerleştirilen irili ufaklı mekanlardan oluşmaktadır. Büyük saraya göre duvarları daha kalın ve muntazam olan Küçük Saray'ın içinde yapılan kazılar sırasında ortaya çıkarılan merdiven kalıntıları bu kısmın iki katlı olduğunu göstermektedir.

Saray kompleksindeki yapılar moloz taş malzemeyle inşa edilmiştir.

Saray, mimarisinin yanısıra duvarlarını süsleyen çinileriyle de önemlidir. çoğunlukla, 20-24 cm. çapındaki yıldız ve kare şekilli çinilerin yüzeyleri, lüster veya sıraltı tekniğinde işlenmiş figürlerle bezenmiştir. Yıldız şekilli çiniler, aralara yerleştirilen haç biçimli çinilerle birbirine bağlanarak duvarda bir pano oluşturacak şekilde yerleştirilmiştir. Her bir pano, 10 cm. eninde, firuze renkli dikdörtgen çinilerden oluşan bordürlerle kuşatılmıştır. çinilerde, hayat ağacı, siren, sifenks, grifon, çift ve tek başlı kartal, aslan, ejder, at, eşek, tavus kuşu, çeşitli av hayvanları ile insan figürleri sık tekrar edilen konulardandır. Sultan ve saray ileri gelenlerinin, ender olarak da saray kadınlarının bağdaş kurarak oturduğu kompozisyonlarda, Orta Asya geleneklerinin etkisi hissedilmektedir. Figürler çoğunlukla, bir ellerinde, 9. yüzyıl Abbasi seramiklerinde örnekleri görülen ve ebedi hayatı, cenneti sembolize eden nar, haşhaş gibi bitkileri tutar şekilde resmedilmişlerdir. Stilize bir hayat ağacı etrafında, karşılıklı veya sırt sırta duran kuşlar da, düş dünyasını tasvir eden ve sık tekrar edilen konulardandır.

Saraydaki çini süslemelerde, genel olarak Abbasi, Selçuklu, Fatimi ve hatta Sasani dönemi el sanatı ürünlerinin etkisi hissedilmekle birlikte, Orta Asya Şaman kültürünün zengin sembol dünyasının yoğun etkisinden söz etmek mümkündür.

Bölge, doğal ve arkeolojik sit alanı olarak koruma altına alınmıştır. 1965 yılında ilk bilimsel kazılarına başlanan saray kalıntılarıyla ilgili çalışmalar, günümüzde, Prof. Dr. Rüçhan Arık tarafından sürdürülmektedir.

View Short Description

1964 yılında başlayan ve halen devam etmekte olan kazılarla büyük bir kısmı ortaya çıkarılan saray, Beyşehir Gölü kıyısında kurulmuş bir Selçuklu yapısıdır. Küçük ve Büyük saray olmak üzere iki bölümden oluşan kompleksin ana binaları dışında, su dağıtım şebekesi, çeşitli işlikler ve bir hamama ait kalıntılar sarayın önemli unsurları olarak karşımıza çıkmaktadır. Duvar kaplamasında kullanılmış, çeşitli formlardaki çinilerin üzerinde yer alan figürlü süslemeler, Abbasi, Selçuklu, Fatımi ve Sasani etkilerinin yanı sıra, yoğun olarak Orta Asya Şaman kültürünün etkilerini taşımaktadır.

Tarihlendirme:

Sarayı oluşturan yapıların hiç birinde, inşa tarihini gösteren bir kitabe yoktur. ünlü gezgin İbn-i Bibi'nin verdiği bilgiler, kazılar sırasında elde edilen ahşap parçalar üzerinde yapılan dendrokronoloji çalışmaları ve çini süslemelerin üslup özelliklerinden yola çıkarak tarihlendirilmektedir.

Seçme Kaynakça:

Arık, R., Kubad Abad, İstanbul 2000.

Oral, Z., “Kubad Abad çinileri”, Belleten, c.XVII, sayı:66, Ankara 1959, s.209-222.

Otto-Dorn, K., “Bericht über die Grabung in Kobadabad 1966”, Archaeologischer Anzeiger, Heft 4, Berlin 1969, s.438-506.

öney, G., Türk çini Sanatı, İstanbul 1976.

Citation:

Ertan Daş "Kubad Abad Sarayı" in "Discover Islamic Art", Museum With No Frontiers, 2024. 2024. https://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=monument;ISL;tr;Mon01;5;tr

Hazırlayan: Ertan Daş

MWNF Numarası: TR 05

RELATED CONTENT

Related monuments

 Artistic Introduction

 Timeline for this item

Islamic Dynasties / Period

Anadolu Selçukluları


Download

As PDF (including images) As Word (text only)