Fotoğraf: Bozkurt ErsoyFotoğraf: Bozkurt ErsoyFotoğraf: Bozkurt Ersoy


Anıtın adı:

Ağzıkara Han

Diğer ad(lar)ı:

Ribat-ı Hoca Mesud, Kervansaray-i Hoca Mesud, Hoca Mesud Kervansarayı

Şehir:

Konya-Kayseri yolu üzerinde, Aksaray’ın 15 km. kuzeydoğusundaki Ağzıkara Han Köyü, Ağzıkarahan, Aksaray, Türkiye

İnşa tarihi:

Kapalı kısım Şaban 628 / Haziran 1231; Avlu Şaban 637 / Şubat 1240

Dönem / Hanedan:

Anadolu Selçukluları Dönemi

Bani(ler):

Abdullah oğlu Hoca Mesud.

Tanıtım:

Açık avlu ile kapalı bölümden oluşan Ağzıkara Han, Anadolu Selçuklu Dönemi avlulu kervansaraylarının önemli örneklerinden biridir. Moloz taşın dolgu malzemesi olarak kullanıldığı yapıda, köşe kuleleri ve payandalarla desteklenen yüksek kalın duvarlar, tonoz olan üst örtü, payeler ve kemerler düzgün kesme taşla kaplanmıştır. Cephelerin üst kesimlerindeki mazgal pencerelerle aydınlanan yapının avlusuna kuzey cephesine yerleştirilmiş taçkapıdan girilir. Taçkapının batısındaki duvarın iç ve dış yüzüne sırt sırta gelecek şekilde, iki çeşme yapılmıştır.

Eyvanlı avlu şemasını sahip kareye yakın planlı avluda, giriş eyvanının batısı ile batı kenarının bir bölümünde çift revak; girişin doğusu ile karşı cepheyi oluşturan güney cephede ve batı cephesinin güney ucunda kapalı mekanlar yer alır. Avlunun doğu cephesi ortasında ise kapalı bölüm taçkapısı bulunur.

Avlunun ortasında, dört ayak ve bunları bağlayan sivri kemerlerle oluşturulmuş kare baldaken üzerine oturtulmuş köşk mescide doğu cephesinde bulunan çift kollu bir merdivenle ulaşılır. İçten 4 m. X 4 m. ölçülere sahip kare planlı mescid, mukarnaslı tromplarla geçilen bir kubbeyle örtülmüştür. Mescidin altında bulunduğu söylenen şadırvan bugün mevcut değildir.

Kareye yakın dikdörtgen planlı kapalı bölüm doğu-batı yönünde uzanan bir ana sahın ile bu sahna kuzey ve güneyden dik uzanan tonozlarla örtülmüş altışar sahından oluşur. Ana sahında bulunan aydınlık kubbesi de, köşk mescid kubbesi gibi mukarnaslı tromplar üzerine oturtulmuştur.

Tasarım ve süslemeleriyle benzer özellikler gösteren Ağzıkara Han'ın iç ve dış taçkapıları geometrik motifli bezemelere sahiptir. Köşk mescid mihrabında da çeşitli gülbezek motiflerine yer verilmiştir.

Anadolu Selçuklu kervansaraylarında avlu ve kapalı bölüm taçkapıları genelde aynı eksene konumlandırılmışken bu yapıda değişik bir uygulamaya gidilerek avlu taçkapısı yan cepheye yerleştirilmiştir. Yapı, avlusundaki köşk mescidiyle de Anadolu'daki nadir örneklerden biridir.

View Short Description

Avrupa'yı Asya'ya bağlayan Anadolu'da ticaretin ana eksenini oluşturan Konya-Kayseri yolu üzerindedir. Anadolu Selçuklu Dönemi avlulu kervansaraylarının önemli örneklerinden olan yapı, kapalı bölüm ile açık avludan oluşmaktadır. Köşe kuleleri ve payandalarla desteklenen yüksek kalın sağır duvarlarıyla bir kale gibi korunaklı inşa edilmiştir. Anadolu'da, açık avlusunda köşk mescid bulunan az sayıdaki han örneğinden birisidir.

Tarihlendirme:

Yapının kapalı bölüm ve açık avlu taçkapıları üzerinde birer inşa kitabesi mevcuttur. Bu kitabelerden kapalı bölümün Sultan Alaeddin Keykubad Dönemi'nde, Şaban 628 / Haziran 1231'de; açık avlunun ise Sultan II. Keyhüsrev zamanında, Şaban 637 / Şubat 1240'da, Abdullah oğlu Mesud tarafından inşa ettirildiği anlaşılmaktadır.

Seçme Kaynakça:

Erdmann, K. Das Anatolischer Karavansaray des 13. Jahrhunderts, Katalog, Berlin 1961.

Ersoy, B. “Witness of the Past: Caravanserais”, Along Ancient Trade Route Seljuk Caravanserais and landscapes in Central Anatolia, Belgium, 1996, 50-78.

Konyalı, İ. H. Abideleri ve Kitabeleriyle Niğde Aksaray Tarihi I, İstanbul 1974.

Kuyulu, İ. “Anadolu Selçuklu Kervansarayları ile Orta Asya Kervansaraylarının Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Deneme”, Sanat Tarihi Dergisi, VIII, 1996, 51-79.

özgüç, T. - Akok, M. “Ağzıkara Han”, Yıllık Araştırmalar Dergisi, I, 1957, 93-104.

Citation:

İnci Kuyulu Ersoy "Ağzıkara Han" in "Discover Islamic Art", Museum With No Frontiers, 2024. 2024. https://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=monument;ISL;tr;Mon01;6;tr

Hazırlayan: İnci Kuyulu Ersoy

MWNF Numarası: TR 06

RELATED CONTENT

Related monuments

 Artistic Introduction

 Timeline for this item

Islamic Dynasties / Period

Anadolu Selçukluları


On display in


Download

As PDF (including images) As Word (text only)