Eserin adı:

Mesafe taşı (Miltaşı)

Şehir:

Sultanahmet, İstanbul, Türkiye

Müze:

Türk ve İslam Eserleri Müzesi

About Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Sultanahmet

Eserin yapım tarihi:

H. 66-86 / M. 685-705

Müze Envanter Numarası:

2511

Malzeme ve teknik:

Mermer, oyma tekniği.

Ebatları:

En: 30 cm, Boy: 40 cm, Kalınlık: 9 cm

Dönem / Hanedan:

Emevi Dönemi

Üretim veya buluntu yeri:

Eriha, Kudüs yakınları.

Tanıtım:

5. Emevi Halifesi Abdülmelik ibn Mervan (66-86 / 685-705) zamanına ait mesafe taşıdır. Genellikle Hac ve ticaret yolları üzerine iki merkez arasındaki uzaklığı belirlemek için dikilen mesafe taşlarındandır. Kitabe, kareye yakın miltaşı üzerine oyma tekniğinde işlenmiştir. Taş üzerindeki sekiz satırlık kitabe kufi hatla yazılmıştır. Üst bölümü kırık ve eksik olan mesafe taşının kitabe metni tam olarak okunamamaktadır. Okunabilen satırlarda, “Allah'ın kulu, müminlerin emiri Abdülmelik, Allah'ın rahmeti üzerine olsun, bu taşı diktirdi. Şam ile burası arası 109 mildir,” yazılıdır.

Emeviler döneminden günümüze çok az sayıda kitabe ulaşmıştır. Bununla birlikte günümüze gelebilmiş bu kitabeler, Erken İslam Döneminde kullanılan kufi yazının taş üzerindeki gelişimini göstermesi bakımından büyük önem taşır.

Mesafe taşları, İslamiyet'in ilk yıllarında, önemli ticaret ve hac yolları üzerinde yer alan merkezler arasındaki uzaklığı belirtmek amacıyla dikilirlerdi. Bu taşlar, tarih, kimin adına diktirildiği ve bölgenin adı hakkında bilgi veren yazıtlar içerdiğinden, birer belge niteliği de taşımaktadırlar.

Tarihlendirme:

Kitabede adı geçen Abdülmelik ibn Mervan 66-86 / 685-705 yılları arasında halifelik yaptığı için bu zaman dilimine tarihlendirilmektedir.

Eserin müzeye geliş şekli:

Osmanlı hakimiyeti altındaki bölgelerde başlatılan kazı ve eser toplama çalışmaları ile 1884 yılında çinili Köşk'e gelen eser 1941 yılında Müze'ye getirilmiştir.

Üretim yerinin saptanması:

Envanter kayıtlarında 1884 yılında Eriha'daki Han el-Hatrura harabelerinden getirildiği belirtilmektedir. Ancak Han el-Hatrura ile Şam arası daha fazla olduğundan taşın daha kuzeyde bir noktadan oraya taşındığı düşünülmüştür.

Seçme Kaynakça:

Clermont-Ganneau, C. “Notes d'épigraphie et l'histoire arabes,” Journal Asiatique (e serie IX avril-mai-juin) 1887, s.472-297.

Kerametli, C. “Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde Erken İslam Devrine Ait Kitabeler,” Şarkiyat Mecmuası VI (1965) İstanbul 1966, s.20.

ölçer, N. vd, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Akbank, İstanbul 2002, s.32

Van Berchem, M. Materiaux pour un corpus inscriptionum arabicarum, deuxieme partie, Syrie du Sud, Tome Premier, Jerusalem “la ville”, le Caire 1922, s.17-18, no.1.

Citation:

Gönül Tekeli "Mesafe taşı (Miltaşı)" in "Discover Islamic Art", Museum With No Frontiers, 2024. https://islamicart.museumwnf.org/database_item.php?id=object;ISL;tr;Mus01;1;tr

Hazırlayan: Gönül Tekeli

MWNF Numarası: TR 01